Bhagavad Gita

De Bhagavad Gîtâ, letterlijk “Het Lied van de Heer”, is een spiritueel-filosofische dialoog die zich afspeelt op het slagveld van Kurukshetra. Twee koninklijke families – de Pândava’s en de Kaurava’s – staan op het punt een verwoestende oorlog te beginnen. In het midden van dat strijdveld bevindt zich prins Arjuna, een dappere krijger van de Pândava’s. Aan zijn zijde zit Krishna, zijn wagenmenner – en, zo zal blijken, zijn goddelijke gids.

Als Arjuna de legers overziet, vol geliefden, leraren en verwanten aan beide zijden, breekt hij. De zinloosheid van de strijd overvalt hem. Hij weigert te vechten, laat zijn boog vallen, en zakt ineen. Hij vraagt zich af: wat voor zin heeft het om te overwinnen, als het de dood van wie je liefhebt betekent? Dit moment van radeloosheid vormt de toegangspoort tot het diepere verhaal van de Gîtâ.

Op het moment van volledige twijfel en verwarring, begint Krishna te spreken. Wat volgt is een spirituele dialoog van achttien hoofdstukken, waarin Krishna Arjuna onderricht in de wegen van handelen, kennis en toewijding. Hij leert Arjuna dat het lichaam vergankelijk is, maar de ziel onsterfelijk. Hij wijst hem erop dat handelen een onderdeel is van het leven, maar dat het aankomt op de houding waarmee je handelt.

Arjuna’s plicht – zijn svadharma – is om te handelen zonder gehechtheid aan het resultaat. Door los te komen van verlangen en aversie, kan hij vrij worden, juist door in de wereld te blijven. Krishna onthult dat er meerdere paden zijn naar bevrijding: het pad van onbaatzuchtig handelen (karma yoga), het pad van wijs inzicht (jnâna yoga) en het pad van liefdevolle toewijding (bhakti yoga).

De kernboodschap van de Gîtâ is niet dat het leven zonder strijd is, maar dat de bevrijding ligt in het innerlijk leren omgaan met die strijd. Vrijheid komt niet door vluchten, maar door bewust en dienstbaar te leven, in verbondenheid met het goddelijke.

Op een zeker moment toont Krishna zijn ware gestalte aan Arjuna: een kosmisch visioen waarin het goddelijke zich openbaart als allesomvattend, oneindig, allesverterend en alles dragend. Arjuna ziet geboorte, dood en wedergeboorte als schakels in een groter geheel. Hij begrijpt dat zijn individuele strijd ingebed is in een goddelijk drama dat veel groter is dan zijn persoonlijke overwegingen.

Na deze openbaring keert Arjuna langzaam terug tot zichzelf. Niet omdat hij volledig vrij is van twijfel, maar omdat hij heeft geleerd te vertrouwen. Zijn handelen is niet langer gedreven door angst of eer, maar door inzicht en innerlijke overgave. Hij is bereid zijn rol te spelen, niet vanuit ego, maar als instrument van iets hogers.

Het commentaar van Mehdi Jiwa – de Gîtâ als levende gids

Volgens Mehdi Jiwa is de Bhagavad Gîtâ geen oud geschrift voor ingewijden, maar een levende gids die met je meereist. “Iedereen die zich serieus verdiept in de Gîtâ zal ervaren dat de Gîtâ als het ware meereist met het leven,” schrijft hij. Steeds weer verschijnen er nieuwe betekenislagen, afhankelijk van waar je zelf staat in je ontwikkeling.

Zijn commentaar is dan ook geen dogmatische uitleg, maar een persoonlijk reisverslag. Mehdi wil inspireren, niet overtuigen. De Gîtâ nodigt uit tot zelfonderzoek, tot innerlijk luisteren, tot het stellen van de juiste vragen. En pas dan – als de vraag echt komt – kan het antwoord verschijnen, zoals Krishna ook pas sprak toen Arjuna werkelijk bereid was te luisteren.

Een van de belangrijkste concepten in de Gîtâ is svadharma: de eigen plicht, het eigen pad. In India wordt dit vaak opgevat als trouw zijn aan je kaste of rol in de gemeenschap. Maar Mehdi Jiwa toont hoe svadharma in onze tijd ook betekent: durf jezelf te zijn, en handel vanuit je diepste roeping. Niet wat de wereld van je verwacht, maar wat jouw innerlijke stem van je vraagt.

Die roeping is niet egocentrisch. Ze vraagt om dienstbaarheid, om verantwoordelijkheid, om zorg voor het geheel. Jiwa pleit dan ook voor een vereniging van traditie en innerlijke authenticiteit: zoek je bestemming, maar wees je tegelijk bewust van de wereld om je heen.

In zijn uitleg van het eerste hoofdstuk beschrijft Jiwa hoe Arjuna’s wanhoop een vorm van yoga is. Hij noemt het de yoga van wanhoop: een staat waarin het ego ophoudt met redeneren, met vluchten of vechten. Als alle innerlijke structuren het begeven, ontstaat de ruimte waarin echte overgave kan gebeuren.

De strijdwagen waarin Arjuna zit is een metafoor voor het menselijke bestaan. Krishna is de wagenmenner – het hogere bewustzijn dat ons leidt, mits wij de teugels durven loslaten. De wanhoop is dan niet een teken van falen, maar van rijpheid. De aarde wordt geploegd, zodat het zaad van inzicht kan ontkiemen.

Een van de meest subtiele lessen van Jiwa is het belang van stilte en timing. Krishna sprak niet tot Arjuna begon te vragen. Mehdi benadrukt dat dit geen zwijgen uit onmacht is, maar uit wijsheid. “Waarheid moet worden gezocht, niet opgedrongen.” Hij prijst deze kunst van het wachten, die in onze tijd van meningen en ruis zeldzaam is geworden.

Goede vragen komen uit stilte voort. En alleen wie werkelijk luistert, kan het onderricht ontvangen dat tot transformatie leidt.

De Bhagavad Gîtâ gaat niet over goed gedrag, maar over innerlijke bevrijding. Mehdi Jiwa laat zien dat we in onze tijd vaak verstrikt raken in tijdelijke moraal: doen wat hoort, doen wat werkt, vermijden wat ongemakkelijk is. Maar de Gîtâ wijst op een dieper niveau: het onderscheid tussen wat tijdelijk bevredigt en wat werkelijk bevrijdt.

Deze wijsheid is niet gebonden aan een religie of cultuur. Ze is universeel. Wie de Gîtâ leest met een open hart, ontvangt niet alleen inzicht in het leven van Arjuna, maar in dat van zichzelf. En wie Arjuna wordt, ontmoet uiteindelijk ook Krishna – als innerlijke gids, als stem van het Licht.