De andere kant van de Muur

In De andere kant van de Muur doet de Palestijnse theoloog en predikant Munther Isaac een indringende oproep: zie ons, hoor ons, en erken ons bestaan als Palestijnse christenen. Het boek verscheen in mei 2023, een half jaar voor de aanval van Hamas op Israel. Maar heeft aan actualiteit niets ingeboet.

Munther Isaac beschrijft zijn persoonlijke, religieuze en politieke reis vanuit Bethlehem, waar hij is geboren en waar hij nog steeds woont en werkt. Het boek is geschreven vanuit het perspectief van iemand die leeft “aan de andere kant van de muur”: fysiek afgescheiden van de Israëlische samenleving, en geestelijk afgescheiden van het wereldbeeld van veel westerse christenen.

Isaac begint met een persoonlijke getuigenis: hij werd ooit geweerd als spreker op een christelijke conferentie omdat hij een Palestijn is. Dat voorval is emblematisch voor het bredere patroon van uitsluiting, ontkenning en marginalisatie waarmee Palestijnse christenen wereldwijd geconfronteerd worden. Hij vertelt hoe zijn Palestijnse identiteit vaak een obstakel vormt in christelijke kringen, waar theologische argumenten — zoals het ‘goddelijke recht op het land’ voor Israël — vaak worden gebruikt om zijn bestaan te ontkennen of zijn stem te onderdrukken.

Het boek verbindt deze ervaringen met een diepe theologische reflectie. Isaac is een Arabische Palestijnse christen, wat voor veel westerlingen een paradox lijkt. Toch maakt hij duidelijk dat Arabisch christendom al sinds de vroege kerk bestaat, en dat Palestijnse christenen een diepe historische en spirituele verbondenheid hebben met het land dat zij Palestina noemen. Hij benadrukt dat het christendom in deze regio niet een geïmporteerde religie is, maar een inheemse aanwezigheid.

De titel van het boek verwijst niet alleen naar de fysieke scheidingsmuur die delen van de Westelijke Jordaanoever van Israël scheidt, maar ook naar de metaforische muur die westerse theologie en politiek optrekken tussen ‘ons’ en ‘hen’. Westerse christenen, stelt Isaac, lezen de Bijbel vaak door een zionistische bril, waarin het Joodse volk als uitverkoren wordt beschouwd en het moderne Israël als vervulling van profetieën. Deze visie negeert volgens hem het lijden van de Palestijnen, inclusief Palestijnse christenen, en reduceert hen tot voetnoten — of laat hen geheel buiten beschouwing.

Isaac beschrijft hoe hij opgroeide in Bethlehem, niet als een spirituele pelgrim, maar als een jongen die op jonge leeftijd al kennismaakte met militair geweld, avondklokken en het leven onder bezetting. De eerste en tweede intifada markeerden zijn jeugd en jongvolwassenheid. In die periode werd zijn roeping geboren om theologie te gaan studeren en de stem van zijn volk te laten horen — ook binnen de kerk.

Een van de centrale thema’s van het boek is de pijnlijke ervaring dat de theologie van westerse christenen vaak geen ruimte laat voor solidariteit met Palestijnen. Hij noemt dat een vorm van “onzichtbaarheid” — een muur van onbegrip en verwaarlozing. Hij daagt de lezer uit om zichzelf opnieuw te oriënteren in het licht van het evangelie: Wat betekent het liefdesgebod werkelijk? Wie is onze naaste?

Tegelijkertijd getuigt Isaac van hoop. Ondanks vernedering, geweld en onrecht blijft hij geloven in gerechtigheid, verzoening en de kracht van vrede. Hij beschrijft hoe zijn geloof juist verdiept is door het lijden van zijn volk. Zijn visie is geen simplistisch pacifisme, maar een radicaal engagement met de realiteit, geworteld in de levenshouding van Jezus van Nazareth — de man uit Bethlehem.

De andere kant van de Muur is meer dan een politiek pamflet. Het is een geestelijk manifest dat oproept tot gerechtigheid, empathie en waarheid. Het is een boek dat niet alleen gelezen, maar ook beantwoord moet worden — met een open hart en een bereidheid om te luisteren naar stemmen die te lang zijn genegeerd.