Je vermoordt geen Argentijn omdat de biefstuk je niet smaakt… Je vermoordt geen Franse handbalster als ze tegen Nederland scoott. Zo vanzelfsprekend is dat. En toch moest het vandaag opnieuw gezegd worden, vandaag in Australië, op Bondi Beach, ver weg van frontlinies en politieke besluitvorming, en tegelijk dichtbij genoeg om te laten zien wat er gebeurt wanneer woede haar richting verliest.
Wat daar gebeurde was geen toevallige ontsporing. Het was een helder patroon. Mensen werden tot doelwit gemaakt omdat zij beschikbaar waren, zichtbaar en aanwezig, terwijl macht en verantwoordelijkheid buiten schot bleven. Daar ligt de kern van moreel falen.
Zodra een mens niet langer als mens wordt gezien maar als drager van woede, verschuift er iets fundamenteels. Zodra iemand zijn individualiteit verliest en symbool wordt, raakt het onderscheid zoek. En zodra afkomst, religie, nationaliteit of toeval het criterium worden waarop men richt, wordt een grens overschreden. Niet emotioneel, maar moreel.
We leven in een tijd waarin boosheid voortdurend wordt gevoed. Boosheid op regeringen, op systemen, op elites, op uitslagen en verliezen. Boosheid is op zichzelf geen probleem. Zij kan terecht zijn en soms zelfs noodzakelijk. Maar boosheid behoudt haar morele kracht alleen zolang zij omhoog blijft kijken, naar macht, naar beleid en naar verantwoordelijkheid. Zodra zij omlaag slaat naar lichamen van mensen die geen invloed hebben op wat haar voedt, ontspoort zij.
Daarom is deze simpele waarheid zo belangrijk. Mensen mogen nooit aangesproken worden op iets waar zij geen invloed op hebben. Niet in oorlog en niet in vrede, niet in politiek en niet bij sport. En in diezelfde lijn geldt dit ook: je mag Netanjahu niet gebruiken om geweld tegen mensen moreel goed te praten. Politieke kritiek verliest haar geloofwaardigheid zodra zij wordt vertaald naar lichamelijk geweld tegen anderen.
Wie deze grens overschrijdt voert geen debat meer en stelt geen misstanden aan de kaak, maar maakt een doelwit. Dat mechanisme verdient een heldere naam, niet als scheldwoord maar als beschrijving. Fascisme begint waar mensen tot doelwit worden gemaakt, niet per se met vlaggen of uniformen, maar met het besluit dat sommige mensen niet meer als mens tellen en slechts dienen als middel om woede af te voeren.
Daarom kan geweld plaatsvinden op een strand als Bondi Beach, in een winkelstraat of bij een sportevenement. Niet omdat die plekken betekenis dragen, maar omdat zij toegankelijk zijn. Omdat daar geen macht is om aan te spreken, maar wel mensen om te raken. Precies daarom is wat vandaag in Australië gebeurde geen ver-van-ons-bed-zaak, maar een spiegel.
Wie denkt dat dit verhaal draait om één conflict, één land of één groep, mist de kern. Het gaat om een denkfout die overal kan toeslaan, waar gemak het wint van onderscheid en waar morele helderheid wordt ingeruild voor onmiddellijke ontlading.
De morele ondergrens is eenvoudig en past op een luciferdoosje. Je vermoordt geen Argentijn omdat de biefstuk je niet smaakt. Je vermoordt geen Franse handbalsters als ze van Nederland winnen. Je gebruikt geen politieke leiders om geweld tegen mensen goed te praten. En je maakt geen mensen tot doelwit omdat je boos bent. Want op het moment dat een mens tot doel wordt gemaakt, verdwijnt het denken, en waar het denken verdwijnt volgt het geweld vanzelf.