De tragedie van de joodse werkkampen als voorportaal van kamp Westerbork is een veelal onbekend fenomeen in de geschiedenis van de tweede wereldoorlog.
In het kader van de werkverschaffing waren er in de dertiger jaren van de 20e eeuw in het noorden en oosten van Nederland kampen opgericht waar werkloze mannen aan het werk gezet werden. Zij moesten heide plaggen, sloten graven, bomen kappen en allerlei andere werkzaamheden in het veld verrichten onder leiding van opzichters van de Nederlandse Heidemaatschappij.
In 1942 zijn ruim 40 van deze kampen geconfisqueerd door de Duitse bezetter. Alle joodse jongens en mannen tussen de 16 en 60 jaar werden opgeroepen zich te melden en werden uitgezonden naar deze kampen. Zij moesten daar dezelfde werkzaamheden verrichten als de werklozen voor hen, terwijl de meesten nog nooit een schep in de hand hadden gehad.
In het begin waanden de Joden zich relatief veilig in die kampen, immers: zij werden niet opgepakt om naar Duitsland te gaan. Later bleek de duivelse opzet van de nazi’s. De werkkampen bleken een voorportaal van kamp Westerbork! In de nacht van 2 op 3 oktober werden al de ruim 40 kampen ontruimd en werden de bewoners naar kamp Westerbork gestuurd onder het valse voorwendsel van gezinshereniging. Westerbork bleek een doorvoerkamp naar de vernietigingskampen in Polen. Slechts een handjevol overleefde de holocaust.
De roman ‘Maaike, in het voorportaal van kamp Westerbork’ geeft een helder inzicht in deze tragedie, waarover verder zo weinig bekend is. Mede daarom ligt deze roman op de literatuurtafel van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Het boek berust deels op waar gebeurde verhalen, aaneengesmeed door de auteur die deel uitmaakt van het bestuur van de Stichting Joodse Werkkampen.
Jan Schonewille, Maaike, in het voorportaal van kamp Westerbork, Uitg. Van Warven, ISBN 978 94 93288 65 2.